حسابداری تولیدی چیست؟

ابتدا باید یک تعریف و بیان دقیق از حسابداری تولیدی داشته باشیم تا بتوانیم موارد دیگر را برای این شاخه از حسابداری بررسی کنیم. حسابداری تولیدی از ابتدا‌ هزینه‌های تولید را به صورت دقیق پیش بینی می‌کند و به مدیر تولیدی کمک می‌کند تا بر قیمت گذاری مدیریت داشته باشد و قیمت محصول نهایی را تعیین می‌کند.

در این صورت مدیر یک شرکت تولیدی به راحتی وارد عرصه صنعت شده و می‌تواند به راحتی‌ برای محصول خود قیمت بگذارد، حقوق و دستمزد کارکنان خود را به صورت معقولانه ارائه دهد ‌‌و هزینه‌های مواد مصرفی را نیز ‌کنترل کند. در این رشته از حسابداری هم یک یا‌ چند حسابدار وظایف معمول در این رشته را انجام می‌دهند، هم‌چنین تمامی هزینه‌های تولید یک محصول را بررسی می‌کنند. حسابداری شرکت‌های تولیدی البته باید هزینه‌ها را کاهش دهد و آن‌ها را به بهترین شکل مدیریت کنند.

دارایی، هزینه و درآمد در حسابداری تولیدی

منظور از دارایی و درآمد در حسابداری تولیدی کاملا روشن است. دارایی درواقع منابعی است که از سود به دست آمده یا از قبل در تولیدی وجود دارد. در این صورت تمامی افراد در شرکت تولیدی از آن سود می‎برند.

درآمد نیز به دارایی گفته می‌شود که از فروش محصولات شرکت تولیدی به دست آمده و آن هم برای تمامی افراد شرکت در نظر گرفته می‌شود. اما بحث درباره هزینه‌ها ممکن است کمی مشکل‌‎تر باشد.

هزینه‌های تولید، مجموع هزینه‌هایی است که یک کسب و کار برای تولید یک محصول یا خدمات متحمل می‌شود. عوامل هزینه تولید معمولا شامل نیروی کار، مواد اولیه، تجهیزات، اجاره و سایر منابع یا سربار است. هزینه‌‎ها به طور طبیعی بر ساختار قیمت گذاری یک کسب و کار، جریان نقدی و سود یا زیان ناشی از آن تأثیر می‎گذارد. انواع هزینه‌‎ها در حسابداری تولید به شرح زیر است.

هزینه‌های ثابت

هزینه‌های ثابت درواقع هزینه‌هایی هستند که هرچقدر مقدار خروجی تغییر کند آن‌ها ثابت باقی می‌مانند.؛ یعنی حتی زمانی که تولید صفر باشد باید این هزینه‌ها پرداخت شوند. به عنوان مثال اگر یک رستوران هیچ فروشی در ماه نداشته باشد باید اجاره ماهانه یا سالانه خود را پرداخت کند و هزینه‌های دیگر مانند قبوض مختلف را هم داشته باشد.

نمونه‌های دیگر از هزینه‌های ثابت شامل حقوق و دستمزد و اجاره تجهیزات می‌شود. هزینه‌های ثابت معمولا به زمان محدود شده و فقط مربوط به یک دوره معین ثابت می‌شوند.

هزینه‌‌های مواد اولیه تولیدی

یکی دیگر از هزینه‌های حسابداری تولیدی، مربوط به هزینه‌های مواد اولیه است. این هزین‌‎ها معمولا توسط حسابدار محاسبه شده و برای موارد مختلفی مانند قیمت گذاری استفاده می‌شوند. هم‎چنین در ترازنامه نیز این هزینه‌ها باید آورده شود.

هزینه های متغیر

هزینه‌های متغیر هزینه‌هایی هستند که با تغییرات سطح تولید تغییر می‌کنند. یعنی با افزایش حجم تولید بالا می‌روند و با کاهش حجم تولید کاهش می‌یابند. اگر حجم تولید صفر باشد، هیچ هزینه متغیری متحمل نمی‌شود.

نمونه‌هایی از هزینه های متغیر عبارتند از کمیسیون فروش، مواد اولیه و هزینه‌های مستقیم نیروی کار. به عنوان مثال، در یک مرکز تولید پوشاک، هزینه‌های متغیر ممکن است شامل مواد خام مورد استفاده در فرآیند تولید و هزینه‌های مستقیم نیروی کار باشد.

هزینه کل

هزینه کل شامل هزینه‌های متغیر و ثابت می‌شود. تمام هزینه‌های انجام شده در فرآیند تولید یا هنگام ارائه خدمات را در نظر می‌گیرد. اطلاع از هزینه کل نیز یکی از مهم‎ترین مواردی است که باید در حسابداری تولیدی به آن پرداخته شود.

اهمیت حسابداری شرکت‌های تولیدی

اهمیت حسابداری تولیدی در صنعت بسیار بالاست؛ زیرا می‎تواند اطلاعاتی را ارائه دهد که مدیران بتوانند توسط آن برای موارد مختلف در کسب و کار خود برنامه ریزی کنند. برنامه ریزی فروش، تعیین مقدار سهام و برنامه ریزی توسعه توسط حسابداری صنعتی پدید می‎آید. هم‌چنین باعث ایجاد هماهنگی در بخش‌های مختلف یک کسب و کار می‌شود

اگر بخش‌های مختلف با هم هماهنگ نباشند، ممکن است هزینه‌‌ها با درآمد نخوانده و کسب و کار شکست بخورد‌. حسابداری تولیدی یا صنعتی هم‌چنین باعث تقسیم بندی بودجه خواهد شد؛‌ یعنی برای هر تولیدی مشخص می‌‌کند که هر بخش نیاز به چقدر سرمایه برای کار دارد‌.

هم‌چنین از هدر رفت سرمایه و استفاده از آن در جاهایی که نیاز نیست جلوگیری می‌کند. پس بسیار مهم است که برای این بخش از حسابداری بسیار تلاش کنیم و افراد متخصص را برای این کار قرار دهیم‌.

قوانین و استانداردهای حسابداری تولیدی

درواقع استانداردهای حسابداری تولیدی تفاوتی با حسابداری پایه ندارد و همان ۳۳ قانون که هر حسابدار باید برای انجام امور حسابداری مانند درآمد عملیاتی، صورت وجوه جریان نقد و محاسبه صورت‎های مالی را انجام دهد، برای این حسابداری هم وجود دارد. تمام افرادی که قصد انجام این بخش از حسابداری را دارند باید با این قوانین و تمامی دستورالعمل‎های حسابداری آشنا باشد تا بتواند به بهترین شکل آن‎ها را انجام دهند.

ثبت‌های حسابداری تولیدی

انواع مختلفی از ثبت در حسابداری تولیدی وجود دارند که همه آن‌‌ها بر اساس ثبت هزینه‌ها هستند.‌ این هزینه‌ها شامل حمل و نقل، بارگیری،‌ سود بازرگانی ‌و غیره می‌شود که تمام آن‌ها جزو نکات مهم و لازم بوده که باید حتما تفکیک و ثبت شده تا بررسی حساب‌ها ساده‌تر شود. در زیر انواع ثبت‌های حسابداری تولیدی را نام می‌بریم:

• ثبت خرید اولیه: شامل موجودی کالا و بانک است.
• ثبت پرداخت هزینه حقوق، دستمزد و بیمه: شامل هزینه حقوق و دستمزد، هزینه بیمه اجتماعی، مالیات پرداختنی، بیمه پرداختنی و حقوق پرداختنی است.
• ثبت پرداخت هزینه‌های غیر‌مستقیم‌ یا سربار: شامل معین، بدهکار، بستانکار،‌ سربار ساخت، هزینه‌ها و بانک است.
• ثبت صدور مواد اولیه به تولید: شامل کالای در جریان ساخت، سربار ساخت و موجودی اولیه است.

ترازنامه حسابداری تولید

بعد از انواع ثبت های حسابداری تولیدی به ترازنامه می‌رسیم. ترازنامه درواقع یک گزارش است که وضعیت دارایی، بدهی و سرمایه را مشخص می‌کند. از طرفی تراز نامه برای تمام کسب و کارها چه تولیدی یا خدماتی به صورت یکسان است. اهمیت ترازنامه بسیار بالاست تا جایی که آن را یک واحد جدا در نظر می‌گیرند.

تمامی ترازنامه‌ها شامل سه بخش دارایی،‌ بدهی و سرمایه هستند‌. درواقع ترازنامه برای یک واحد اقتصادی یک تصویر از وضعیت مالی آن مکان است که در یک دوره زمانی کشیده شده است.

کدینگ حسابداری شرکت‌های تولید

کدینگ حسابداری تولیدی باعث ارائه گزارش‌های کامل و جامع از فعالیت‌‌های اقتصادی یک‌ کسب و کار است. این کدینگ‌ به ترتیب شامل گروه، تفصیلی، کل و معین است. برای اینکه بتوان ثبت رویدادهای مالی را انجام داد، حسابداران این موارد را به صورت درختی دسته بندی می‌کنند.

تمامی این سرشاخه‌ها هم کدهایی دارند که به مجموعه آن‌ها ‌کدینگ حسابداری می‌گویند. کدینگ برای هر واحد اقتصادی مخصوص به خود آن جاست و هر حسابدار باید بر اساس اطلاعات مخصوص به واحد اقتصادی آن را آماده کند.

محاسبه سود زیان و بهای تمام شده در حسابداری تولید

مانند دیگر موارد در حسابداری، صورت‌های سود و زیان و محاسبه بهای تمام شده مانند دیگر بخش‌های حسابداری محاسبه خواهند شد. صورت سود و زیان به بررسی میزان هزینه‌ها، درآمدها و سود یا زیان انتهای دوره می‌پردازد.

تمامی این موارد حاصل فعالیت‌های عملیاتی یا غیر عملیاتی هستند. البته به صورت سود و زیان درآمد و هزینه هم گفته می‌شود. این صورت‌ها به آسانی‌ برای شما میزان سود تولیدی را در پایان سال مالی مشخص می‌کند. حسابدار باید تمامی مراحل انجام آن را بداند و این صورت را به بهترین شکل ممکن تنظیم کند.

بهای تمام شده هم مجموع عواملی هستند که برای تولید یک محصول یا خدمات اختصاص داده می‌شوند. بهای تمام شده انواع مختلفی دارند و به صورت مستقیم، غیر مستقیم یا اقلام تفاضلی و بهای تمام شده از دست رفته تقسیم می‌شود.

موجودی انبار در حسابداری تولید

موجودی انبار مواد اولیه‌ای هستند که چه ذخیره در انبار باشند یا به صورت مستقیم استفاده شوند، در مالیات پرداختنی شرکت تاثیر دارند. حسابداری انبار تولیدی تعیین ارزش‌های مالی موجود در انبار را نشان می‌دهد و حسابدار انبار نیز باید موجودی آن را داشته باشد و برگشتی کالا ها را نیز در نظر بگیرد‌. در حسابداری تولیدی موجودی انبار برای تولید بسیار مهم است؛ زیرا انبار باید همیشه پر باشد و مواد اولیه سالم باشند.

هزینه سربار تولید

تمامی هزینه‌هایی که برای تولید یک کالا دخالت نداشته باشند و نتوان آن‌ها را به کالایی خاص نسبت داد یا اینکه مقرون به صرفه نباشند را می‌توان به هزینه سربار نسبت داد. هزینه‌های سربار ‌و محاسبه آن‌ها در حسابداری تولیدی بسیار مهم است؛ زیرا اختلاف بین تولیدات واقعی و برنامه ریزی شده را نشان می‌دهد. هزینه سربار در ابتدا مشخص نیست و باید تولید یک محصول آغاز شود تا بتوان آن را پیدا کرد.

اظهارنامه مالیاتی برای شرکت تولیدی

یکی از مهم‎ترین مواردی که برای حسابداری تولیدی و حسابداری که در این زمینه کار می‌کند این است که یک اظهارنامه مالیاتی را در پایان سال تنظیم کرده و تسلیم اداره دارایی و مالیات کنند. این اظهار نامه شامل تمامی هزینه‌ها، استهلاک، سود و زیان شرکت و … است که باید به درستی نوشته شده و مالیات برای آن تعیین شود.

گاهی اوقات اظهارنامه مالیاتی را حسابدار شرکت یا کسب و کار آماده می‌‎کند. اما گاهی بخاطر اینکه یک فرد بی طرف آن را تنظیم کند، به یک حسابرس یا ممیز مالیاتی سپرده می‌شود. در هر صورت باید این اظهارنامه برای هر شرکت یا کسب و کار وجود داشته باشد.

وظایف حسابدار شرکت‌های تولیدی

در حسابداری تولیدی وظایف حسابدار دقیقا همان وظایفی است که هر حسابدار دیگر باید انجام دهد؛ این فرد باید دانش آموخته این رشته باشد و با انواع موارد تخصصی برای حسابداری صنعتی یا تولیدی نیز آشنا بوده و به بهترین شکل آن‎ها را انجام دهد.

درواقع می‎توان گفت که حسابدار تولیدی باید تمامی مواردی که در بالا بیان کردیم را انجام دهد و گزارش کاملی از وضعیت هزینه‌ها به مدیر کسب و کار ارائه دهد. هم‏چنین باید برای نوشتن اظهارنامه‌ها نیز به درستی عمل کند و سعی کند حساب‌‎های شرکت تولیدی را تراز نگه داشته و به کاهش هزینه‌‎ها نیز کمک کند.

نتیجه گیری

برای یک واحد تولیدی، حسابداری تولیدی یکی از بهترین و مهم‏ترین مواردی است که باید به آن توجه کرد. شما باید به عنوان یک مدیر یا یک حسابدار، تمامی بخش‌های حسابداری تولیدی را بدانید و به آن‎ها رسیدگی کنید. در این صورت می‌‏توان به سود رسید و با کاهش هزینه‌‎های شرکت بهترین پیشرفت را برای آن در نظر گرفت.

سوالات متداول

– آیا هزینه‌‏ها در حسابداری تولیدی متغیر هستند؟

انواع مختلف هزینه‏‌ها مانند هزینه کل، متغیر یا سربار برای حسابداری تولیدی وجود دارند.

– آیا قوانین و استانداردهای متفاوتی برای حسابداری تولیدی وجود دارند؟

معمولا همان قوانینی که در حسابداری وجود دارند برای حسابداری تولیدی نیز در نظر گرفته می‎شوند.

– استفاده از نرم افزار برای حسابداری تولیدی امکان پذیر است؟

می‏توان برای این حسابداری نیز از نرم افزارهای مخصوص حسابداری تولید مانند هوفر استفاده کرد.